Wat wil de ChristenUnie met de Hedwigepolder en PFAS?
Als Zeeuwen maken we ons zorgen om de PFAS vervuiling in de Westerschelde. Er is nog een ander gevoelig onderwerp, dat hier nauw mee samenhangt: de ontpoldering van de Hedwigepolder. Hoe daarmee om te gaan, nu eens te meer duidelijk is geworden dat er straks water de polder instroomt; water dat allesbehalve brandschoon zal zijn? Als ChristenUnie merken we dat het onderwerp breed leeft; een aantal betrokken Zeeuwen stelde ons ook concreet de vraag hoe we ertegenaan kijken. Daarom dit blog, waarin we een en ander nader toelichten.
Voor ons is het belangrijkste uitgangspunt: suggereren dat volledig afzien van ontpoldering mogelijk is, klinkt mooi maar is niet eerlijk, het maakt de Westerschelde niet gelijk schoner en gaat ten koste van unieke natuurontwikkeling.
De directe aanleiding voor de vragen die we kregen, was een motie die afgelopen vrijdag (11 februari) door PS van Zeeland werd besproken (klik hier voor een verslag van deze vergadering). Deze motie riep o.a. op om de Minister van LNV te verzoeken te garanderen dat de kwaliteit van de landbodem van de Hedwigepolder niet verslechtert met PFAS, ook als die landbodem inmiddels onder water is gezet en als waterbodem geldt.
Tevens wordt deze motie door sommigen gezien als een stok achter de deur om het Rijk en met name Vlaanderen en België onder druk te zetten om de (PFAS) vervuiling van het Westerscheldewater omlaag te brengen.
Uiteindelijk heeft de ChristenUnie deze motie niet gesteund, nadat een aantal aanpassingsvoorstellen van onze kant niet werd overgenomen. Waarom hebben we deze motie niet gesteund en wat willen we dan wel met dit gevoelige dossier?
Onze inzet tegen vervuiling Westerschelde
Allereerst: de ChristenUnie maakt zich ernstig zorgen over de vervuiling in de Westerschelde en het feit dat we dit in Zeeland zo lang vrij algemeen over het hoofd hebben gezien. De hoofdpunten van onze inzet tot nu toe zijn:
- Zeeland moet zich proactief tonen ter bescherming van de natuur en de kwaliteit van het zwemwater (dat zijn directe provinciale bevoegdheden/verantwoordelijkheden). Afgelopen week bijvoorbeeld, hebben we in een gesprek met de Rekenkamer Zeeland gevraagd om te onderzoeken of Zeeland daadwerkelijk al haar bevoegdheden en verantwoordelijkheden op dit punt optimaal inzet.
- Voor zaken waar we geen directe bevoegdheid hebben: Zeeland moet zich assertief opstellen richting andere bevoegde overheden en instanties. We moeten garanderen dat we aan de voorkant worden betrokken bij nieuwe informatie en ontwikkelingen vanuit België of het Rijk.
- Het probleem van de vervuilde Westerschelde is breder dan alleen PFAS. Zeeland moet pleiten voor een internationale langetermijnstrategie om de vervuiling in de Westerschelde terug te dringen. Daar horen SMART doelstellingen en een concrete einddatum bij.
Wat betekent PFAS-vervuiling voor ontpoldering?
Maar hoe zit het met de ontpoldering van de Hedwigepolder? Hoe kijken we daar tegenaan? De ernstige vervuiling met PFAS maakt, wat ons betreft, een aantal voorwaarden waaronder ontpolderd kan worden meer urgent:
- Vervuiling van water en bodem mag niet boven wettelijke normen uitkomen.
- Daarnaast mogen omwonenden van de polder onder geen beding onverantwoorde gezondheidsrisico’s lopen.
Deze garanties moeten gewaarborgd zijn voor de dijk doorgestoken wordt.
Het eerlijke verhaal
De ChristenUnie wordt niet vrolijk van ontpolderen; het is verre van ideaal en doet velen van ons pijn, omdat het tegennatuurlijk voelt. Daarnaast zal ontpolderen betekenen dat de normen voor toelaatbare vervuiling met PFAS in de Hedwigepolder minder streng zullen worden (waterbodem kent soepelere normen dan landbodem).
Maar daarmee vertelt de motie van 11 februari nog niet het eerlijke verhaal. Deze motie zegt in feite iets wat niet eerlijk is: ontpoldering zou überhaupt beter niet door kunnen gaan en dat is ook nog eens een bereikbaar doel. Ons voorstel om die suggestie weg te halen, is helaas niet overgenomen. Dat is jammer, om een aantal redenen:
- Afstel van ontpoldering van de Hedwigepolder (nogmaals, indien de volksgezondheid of vervuilingsnormen dat vorderen, zijn we daar warm voorstander van) zou zomaar kunnen betekenen dat stroomafwaarts gezocht gaat worden naar een alternatieve locatie voor ontpoldering. Dat gaat de onvrede in de samenleving er niet minder op maken. Suggereren dat volledig afstel mogelijk is, is mensen naar de mond praten en onrealistische verwachtingen voorspiegelen.
- Er gelden internationale juridische verplichtingen en afspraken om tot natuurherstel in de Westerschelde te komen.
- Maar er is ook een directe noodzaak; wil de Westerschelde door alle verdiepingen niet geleidelijk aan kanaliseren, dan zullen we in moeten grijpen. Het gebied is langs de hele Europees-Atlantische kustlijn uniek in haar natuurwaarden en kent een buitengewoon grote soortenrijkdom. Het gaat om een ernstig bedreigd ecosysteem dat in Nederland en Europa op verdwijnen staat, als het niet streng beschermd zou worden.
- Alternatieven voor ontpoldering zijn uitvoerig en meermaals onderzocht en bleken keer op keer niet afdoende.
- Als wel of niet ontpolderen wordt ingezet als drukmiddel om de vervuiling te stoppen, betekent dit in feite afstel. Ook als je nu onmiddellijk de PFAS-kraan dicht zou draaien, zou er nog vele decennia sprake zijn van ernstige vervuiling en zou de landbodem van de Hedwigepolder op papier altijd ietsje minder schoon worden. Ontpoldering uitstellen helpt dus niet om de huidige vervuiling van de Westerschelde te stoppen en bevordert de aftakeling van de natuur in de Westerschelde.
- Om de toekomstige natuur in de Hedwigepolder gezond te kunnen laten ontwikkelen, zijn de vervuilingsnormen ruim streng genoeg. Naast de Hedwigepolder ligt het Verdronken Land van Saeftinghe. Ook toen de vervuiling in het verleden veel ernstiger was, zijn daar unieke natuurwaarden tot bloei gekomen. Het gebied blijft dus een kansrijke locatie voor de natuur.
Onze inzet voor een Westerschelde in balans
We steunen de Zeeuwse inzetom én een schoner milieu én een beter beschermde natuur in de Westerschelde te realiseren, met harde garanties ter bescherming van de volksgezondheid. Deze zaken zouden op een natuurlijke manier samen moeten vallen en dat is (naar eigen zeggen) ook de inzet van GS van Zeeland. Dat vergt offers en dat doet pijn.
Ook onze inzet als ChristenUnie is geen ronkend en opgepoetst verhaal; het is een compromis, met twee benen in de Zeeuwse, weerbarstige realiteit. Maar het eerlijke verhaal is dat het alternatief (als dat er al zou zijn) niet minder pijn gaat opleveren en slechter is voor de natuur.
